این عید در بین مردم به روز گوسفند کشان معروف است؛ که دارای آداب و اعمال مخصوصی می باشد. قربانی کردن و بخشش گوشت به فقرا و برپایی نماز عید قربان از جمله مراسماتی است که در این روز انجام میگیرد. مواردی که مربوط به این عید است عبارتست از: آداب عید قربان ، اعمال مخصوص عید قربان و نماز عید قربان است.
عید قربان در دهم ذی الحجه، یکی از بزرگترین و مهمترین اعیاد مسلمانان است که عید حاجیان نیز گفته می شود. کارهایی که سفارش شده در عید قربان انجام شود بنام آداب و اعمال مخصوص عید قربان شناخته میشود. هر وقت صحبت از عید قربان میشود؛ ذهن همه ما سمت حج و مکه و حاجیان متمایل میشود چون انجام مراسمات مربوط به این عید همزمان با انجام اعمال و آداب حج توسط حاجیان در مکه است.
فلسفه و تاریخچه عید قربان :
قربانی کردن حیوانات و انسان تاریخچه ای طولانی دارد. به طور کلی اولین قربانی در پیشگاه خداوند توسط فرزندان حضرت آدم انجام پذیرفت و به ترتیب در هر دوره ای از زمان، توسط افراد زیادی و پیامبران زیادی صورت گرفت. حضرت ابراهیم نیز یکی از پیامبرانی بود که به امر خدا موظف به انجام قربانی کردن یگانه فرزندش اسماعیل در راه خدا بود.
در اصل فلسفه عید غلبه کردن بر شهوات نفسانی است و غلبه کردن بر آنها در پیشگاه خداوند است. در واقع خداوند با امتحان کردن حضرت ابراهیم به قربانی کردن فرزندش اسماعیل او را در امتحانی سخت قرار داد و پس از سربلند درآمدن ابراهیم و فرزندش از این امتحان، قوچی از جانب خداوند توسط جبرئیل بر حضرت ابراهیم نازل شد که به جای قربانی کردن حضرت اسماعیل آن قوچ قربانی شود. از آن زمان تا امروز، روز قربان یا عید قربان و قربانی کردن دراین روز برای حاجیانی که در مکه حضور دارند واجب گردید؛ و البته برای کسانی که خارج از مکه هستند مستحب است.
اعمال عید قربان :
عملی که در شب و روز عید مشترک است؛ خواندن زیارت امام حسین (ع) است. روز قربان روز مهمی است که در روایات زیادی به آن تاکید شده است. عملی که در همه روایات تاکید شده است انجام دادن غسل است تا جایی که بعضی از علما آن را واجب دانسته اند. بعد از غسل خواندن نماز عید است که در عصر حاضر که زمان غیبت امام زمان (عج) است واجب نیست و مستحب است. سپس دعاهای مستحبی است که در کتب معنوی وجود دارد. همچنین در تمام اعیاد خواندن دعای ندبه مستحب است و مشهورترین کار در روز عید انجام قربانی میباشد.
نماز عید قربان :
نماز عید مانند نماز صبح دو رکعت است. به این صورت که رکعت اول پنج قنوت و رکعت دوم چهار قنوت دارد؛ بعد از خواندن حمد و سوره در رکعت اول پنج تکبیر و در رکعت دوم چهار تکبیر گفته شود و بعد از هر تکبیر قنوت خوانده شود و اینکه مستحب است که در رکعت اول بعد از حمد بجای توحید سوره اعلاء و در رکعت دوم بجای سوره توحید سوره الشمس یا سوره غاشیه خوانده شود.
اسرار و شرایط قربانی کردن :
حکمت اصلی قربانی کردن انجام دادن فرامین الهی و نزدیک شدن به خداوند است. بطوریکه خداوند در آیه 37 سوره حج می فرماید:
” لن ینال الله لحومها و لا دماوها و لکن یناله التقوی منکم “
ترجمه
هرگز گوشت های آنها و نه خون هایشان به خدا نخواهد رسید ولی این تقوای شماست که به او میرسد. آیات متعددی در قرآن اهداف قربانی کردن را برشمرده است. از جمله اسرار دیگر قربانی کردن رسیدگی به فقرا و افراد نیازمند است و همچنین یادآوری همه نعمت های حلالی است که خدا به بندگان خود ارزانی داشته است. شرایط قربانی کردن یکی از سه حیوان شتر، گاو و گوسفند است. قربانی کردن حیواناتی غیر از این سه حیوان کافی و جایز نیست.
بطور کلی عید یکی از مهمترین اعیاد مسلمانان است در دهم ذیحجه. مسلمانانی که برای حج به خانه خدا می روند در روز عید قربان اعمال این عید را همراه با قربانی انجام میدهند. در بسیاری از کشورهای اسلامی از یک روز تا نهایت یک هفته تعطیل بوده و جشن هایی برگزار میشود در ایران به مناسبت این عید یک روز تعطیل است.
