در سبک زندگی مدرن و امروزی اعتیاد به موبایل و وقتگذرانی در فضای مجازی تبدیل به یک رفتار عمومی شده است. تصورش را بکنید اگر یک نفر از ۱۰۰ سال پیش یکدفعه در خیابانهای تهران ظاهر شود با دیدن این همه آدم که سرشان داخل دستگاهی کوچک است چه فکری با خودش میکند؟ آدمهایی که با خودشان حرف میزنند و آنقدر غرق دنیای مجازی هستند که دیوار رو به رویشان را هم نمیبینند.
کارشناسان میگویند نبود زمینههای تفریح برای جوانان و ضعف در ارتباط برقرار کردن در دنیای واقعی و رفتن به فضای مجازی دلیل اصلی این اعتیاد به موبایل و اینترنت است.
اضطراب دوری از موبایل و اینترنت (موبوفوبیا) در سالهای اخیر آنقدر همه گیر شده که تبدیل به نگرانی عمدهای شده است.
زهرا که به خاطر شغلش ساعتهای زیادی را در اینترنت سپری میکند میگوید: «وقتی در خانه هستم بیشتر سعی میکنم سنتی باشم و سراغ تکنولوژی و گوشی موبایل نروم. حتی اینستاگرام ندارم و به آن هم احساس نیاز پیدا نمیکنم. گاهی اوقات ساعتها از گوشی موبایل یا تبلت فاصله میگیرم و اگر همراه خانواده به میهمانی بروم ترجیح میدهم که موبایلم را همراه نبرم. البته کسانی را میشناسم که اگر برای یک ساعت اینترنتشان قطع شود حالشان بد میشود. احساس میکنند چیز خیلی مهمی را گم کردهاند و آرام و قرار ندارند.»
زهرا دلیل اعتیاد به اینترنت در نسل جوان را مرتبط با سبک زندگی امروزی میداند: «سبک زندگی امروزی باعث شده حتی تفریحات هم به شکل مجازی باشد. امروز اینستاگرام به یکی از تفریحات اصلی جوانان تبدیل شده است. چرخیدن در اینستاگرام و عکس گذاشتن و کنجکاوی در صفحات افراد مختلف یک تفریح مجازی محسوب میشود. البته زیاده روی در این تفریح هم آسیبزا است.»
دکتر مجید صفارینیا، روانشناس اجتماعی معتقد است: «نسل جوان بیشترین گروه سنی هستند که خود را درگیر تکنولوژیهای ارتباطی و فضای مجازی میکنند. او با بیان اینکه از تکنولوژی میتوان هم استفاده درست داشت و هم استفاده نامطلوب میگوید: تحول، توسعه و رشد جوامع با ظهور استفاده از فضای مجازی همراه است و کاربرد آن نیز در جامعه ما اجتنابناپذیر است. این امر در نسل جوان ما که اطلاعات بسیار خوبی از فضای مجازی دارد و در آن موفق به ثبت اختراع یا مدالآوری شده است بسیار پررنگ است.
تکنولوژی و به تبع آن فضای مجازی برای من به عنوان استاد دانشگاه با کارکرد مفید همراه است. مثلاً در این فضا تمام کارهای دانشنامه، پایان نامه دانشجویان و رساله آنها را مطالعه میکنم و به آنها پیام میدهم و در کنار آن نیز با تشکیل یک گروه به دانشجویان اطلاع رسانیهای لازم را انجام میدهم. این ممکن است برای افراد دیگری با تشکیل گروههای خانوادگی و تعامل بین آنها همراه باشد.
این افراد به جای اینکه در فضای واقعی با یکدیگر تعامل کنند در فضای مجازی به دنبال برقراری ارتباط هستند اما همین فرآیندها میتواند وابستگی ایجاد کند که گاهی این وابستگیها نیز میتواند به سمت و سوی نامطلوبی پیش برود. به طور مثال ممکن است در یک شبکه برای ترویج مواد مخدر یا دوست یابی آنلاین یا ترویج مشروبات الکلی و میهمانیهای خارج از عرف تبلیغ شود. این لبه دیگر کارکرد تکنولوژی و فضای مجازی است. این امر هم اجتناب ناپذیر است چون طراحی و تکنولوژی این فضا از نظر رنگ و فرم جنبههای دیگر به نحوی است که آدمها را با خودش درگیر میکند.
تحقیقات جالبی در ارتباط با سبک زندگی و اینکه مردم تا چه مدت زمانی میتوانند از تکنولوژی ارتباطی دور باشند انجام گرفته که نتایج جالبی نیز دارد. در یکی از این تحقیقات مشخص شد میانگین مدت زمانی که افراد موبایل خودشان را چک نمیکنند به زیر ۱۵ دقیقه رسیده است. دکتر صفاری نیا با اشاره به نتایج این تحقیق میگوید: «اگر اعضای یک خانواده همراه هم به رستوران بروند آنها در کمتر از ۱۵ دقیقه حتماً گوشی موبایل خودشان را کنترل میکنند. حال این سوال مطرح است که ما برای نحوه درست استفاده از تکنولوژی و مهمترین آن یعنی گوشیهای هوشمند و فضای مجازی چه کردهایم؟
امروز با استفاده از تکنولوژیهای نوین میتوان بهترین اخبار و گزارشها را در بستر اینترنت پیدا کرده و در فضای مجازی آن را منتشر کرد. پس نمیتوان آن را کنار گذاشت، اما میتوان در ارتباط با نکات منفی که میتواند جوانان و نوجوانان را آلوده کند اقدامات پیشگیرانه انجام داد که این امر باید از کودکی انجام شود؛ باید به جای مخالفت، مهارت خویشتنداری و کنترل هیجان را آموزش داد. در این زمینه باید به دنبال راهکارهای نوین باشیم.
منبع: ایران
