اعمال شب اول ماه مبارک رمضان | از منظر بزرگان دین اسلام

ماه مبارک رمضان

پیامبر اسلام و امامان و بزرگان دین اسلام برای تمام امور زندگی و دینی سخنان و دستورالعمل هایی داشته اند که راویان حدیث و روایت برای آیندگان سینه به سینه و خط به خط نقل و روایت کرده اند. شیخ عباس قمی بسیاری از فرمایشات پیامبر و امامان بزرگوار را در مفاتیح الجنان آورده است.

در این کتاب برای شب اول ماه مبارک رمضان نیز به روایت از بزرگان دین اسلام اعمالی ذکر شده که به جا آوردنشان بسیار رهگشا و مفید خواهد بود

ماه رمضان از دیدگاه آیات و روایات

ماه مبارک رمضان از چنان اهمیتی برخوردار است که آیات 184 و 185 سوره بقره از روزه داری ، احکام روزه داری و انقضا روزه داری صحبت می کند و به موجب این ماه می توانیم به روایتی از امام بکر (ع) مراجعه کنیم. که درباره جابر گفت: مردی که در ماه ماه روزه می گیرد و بخشی از شب را به عبادت می گذراند مانند روزی می شود که مادرش او را به دنیا آورد.

امام صادق (ع) در روایتی که محمد عمران نقل کرده می فرماید که خداوند متعال هر شب از ماه رمضان را از آتش جهنم آزاد و نجات می دهد ، مگر اینکه کسی با شرابخوار روزه خود را قطع کند و هنگامی که آخرین شب ماه رمضان فرا رسد ، تعداد بردگان افزایش خواهد یافت کسانی که در این ماه آزاد شده اند امشب آزاد می شوند.

آیات و روایات

امام صادق (ع) در یک حدیث فلسفه روزه داری را برابر با فقیر و غنی توصیف کرده و در حدیث دیگری از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) آمده است که اگر بنده خدا می دانست چه ماه ماه رمضان بود و چه برکاتی در آنجا داشت ، او تمام ماه رمضان را دوست داشت. و در این باره امام صادق فرمود که اگر روزه ای بدون عذرخواهی روزه بگیرد ایمان از او جدا می شود.

تقویت تقوا و خداپرستی ، آرامش روحی و جسمی ، عدم نفوذ شیطان ، برابری بین فقیر و غنی ، احیای فضایل اخلاقی ، وجود شبهای قدر در ماه مبارک رمضان ، تلاوت و انفجار قرآن در کشورهای مسلمان از جمله فواید و فضائل گرسنگی است. موارد در داستانها و روایات مختلف ذکر شده است.

اعمال مستحب شب اول ماه مبارک رمضان:

۱- استهلال (جستجوى هلال ماه) .

۲-، چون رؤیت هلال کرد، به هلال اشاره نکند، بلکه رو به قبله کرده و دست‌ها را به آسمان بردارد و هلال را خطاب کرده و بگوید:

رَبِّی وَ رَبُّکَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِیمَانِ وَ السَّلامَةِ وَ الْإِسْلامِ وَ الْمُسَارَعَةِ إِلَى مَا تُحِبُّ وَ تَرْضَى اللَّهُمَّ بَارِکْ لَنَا فِی شَهْرِنَا هَذَا وَ ارْزُقْنَا خَیْرَهُ وَ عَوْنَهُ وَ اصْرِفْ عَنَّا ضُرَّهُ وَ شَرَّهُ وَ بَلاءَهُ وَ فِتْنَتَهُ

در روایتی آمده است، زمانى که رسول خدا (ص) هلال ماه‏ رمضان را رؤیت می کرد، روى شریفش را به جانب قبله مى‏ گرداند و مى‏‌فرمود:

اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِیمَانِ وَ السَّلامَةِ وَ الْإِسْلامِ وَ الْعَافِیَةِ الْمُجَلَّلَةِ وَ دِفَاعِ الْأَسْقَامِ (وَ الرِّزْقِ الْوَاسِعِ) وَ الْعَوْنِ عَلَى الصَّلاةِ وَ الصِّیَامِ وَ الْقِیَامِ وَ تِلاوَةِ الْقُرْآنِ اللَّهُمَّ سَلِّمْنَا لِشَهْرِ رَمَضَانَ وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا وَ سَلِّمْنَا فِیهِ حَتَّى یَنْقَضِیَ عَنَّا شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدْ عَفَوْتَ عَنَّا وَ غَفَرْتَ لَنَا وَ رَحِمْتَنَا

۳- غسل شب اول ماه: روایت شده که هر کس در شب اول ماه رمضان غسل کند تا ماه رمضان آینده‏ خارش بدن به او نرسد، همچنین ۳۰ کف آب بر سر بریزد تا ماه رمضان آینده‏ با طهارت معنوى باشد.

۴- زیارت قبر امام حسین (ع): هر کس امام حسین (ع) را زیارت کند، گناهانش ریخته شود و ثواب حجاج آن سال را دریابد.

شب اول ماه مبارک رمضان

۵- دو رکعت نماز در شب‏ اول: در هر رکعت سوره «حمد» و سوره «انعام» بخواند و از خدا بخواهد تا او را کفایت کند و از درد‌ها و آنچه می‌ترسد نگهداری کند.

۶- خواندن دعای امام جواد (ع) بعد از نماز مغرب:

اللَّهُمَّ یَا مَنْ یَمْلِکُ التَّدْبِیرَ وَ هُوَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ یَا مَنْ یَعْلَمُ خائِنَةَ الْأَعْیُنِ وَ ما تُخْفِی الصُّدُورُ وَ تُجِنُّ الضَّمِیرُ وَ هُوَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا مِمَّنْ نَوَى فَعَمِلَ وَ لَا تَجْعَلْنَا مِمَّنْ شَقِیَ فَکَسِلَ وَ لَا مِمَّنْ هُوَ عَلَى غَیْرِ عَمَلٍ یَتَّکِلُ اللَّهُمَّ صَحِّحْ أَبْدَانَنَا مِنَ الْعِلَلِ وَ أَعِنَّا عَلَى مَا افْتَرَضْتَ عَلَیْنَا مِنَ الْعَمَلِ حَتَّى یَنْقَضِیَ عَنَّا شَهْرُکَ هَذَا وَ قَدْ أَدَّیْنَا مَفْرُوضَکَ فِیهِ عَلَیْنَا اللَّهُمَّ أَعِنَّا عَلَى صِیَامِهِ وَ وَفِّقْنَا لِقِیَامِهِ وَ نَشِّطْنَا فِیهِ لِلصَّلَاةِ وَ لَا تَحْجُبْنَا مِنَ الْقِرَاءَةِ وَ سَهِّلْ لَنَا فِیهِ إِیتَاءَ الزَّکَاةِ اللَّهُمَّ لَا تُسَلِّطْ عَلَیْنَا وَصَباً وَ لَا تَعَباً وَ لَا سَقَماً وَ لَا عَطَباً اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا الْإِفْطَارَ مِنْ رِزْقِکَ الْحَلَالِ اللَّهُمَّ سَهِّلْ لَنَا فِیهِ مَا قَسَمْتَهُ مِنْ رِزْقِکَ وَ یَسِّرْ مَا قَدَّرْتَهُ مِنْ أَمْرِکَ وَ اجْعَلْهُ حَلَالًا طَیِّباً نَقِیّاً مِنَ الْآثَامِ خَالِصاً مِنَ الْآصَارِ وَ الْأَجْرَامِ اللَّهُمَّ لَا تُطْعِمْنَا إِلَّا طَیِّباً غَیْرَ خَبِیثٍ وَ لَا حَرَامٍ وَ اجْعَلْ رِزْقَکَ لَنَا حَلَالًا لَا یَشُوبُهُ دَنَسٌ وَ لَا أَسْقَامٌ یَا مَنْ عِلْمُهُ بِالسِّرِّ کَعِلْمِهِ بِالْأَعْلَانِ یَا مُتَفَضِّلًا عَلَى عِبَادِهِ بِالْإِحْسَانِ یَا مَنْ هُوَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ* وَ بِکُلِّ شَیْ‏ءٍ عَلِیمٌ خَبِیرٌ

ماه مبارک رمضان

أَلْهِمْنَا ذِکْرَکَ وَ جَنِّبْنَا عُسْرَکَ وَ أَنِلْنَا یُسْرَکَ وَ اهْدِنَا لِلرَّشَادِ وَ وَفِّقْنَا لِلسَّدَادِ وَ اعْصِمْنَا مِنَ الْبَلَایَا وَ صُنَّا مِنَ الْأَوْزَارِ وَ الْخَطَایَا یَا مَنْ لَا یَغْفِرُ عَظِیمَ الذُّنُوبِ غَیْرُهُ وَ لَا یَکْشِفُ السُّوءَ إِلَّا هُوَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ وَ أَکْرَمَ الْأَکْرَمِینَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّیِّبِینَ وَ اجْعَلْ صِیَامَنَا مَقْبُولًا وَ بِالْبِرِّ وَ التَّقْوَى مَوْصُولًا وَ کَذَلِکَ فَاجْعَلْ سَعْیَنَا مَشْکُوراً وَ قِیَامَنَا مَبْرُوراً وَ قُرْآنَنَا مَرْفُوعاً وَ دُعَاءَنَا مَسْمُوعاً وَ اهْدِنَا لِلْحُسْنَى وَ جَنِّبْنَا الْعُسْرَى وَ یَسِّرْنَا لِلْیُسْرَى وَ أَعْلِ لَنَا الدَّرَجَاتِ وَ ضَاعِفْ لَنَا الْحَسَنَاتِ وَ اقْبَلْ مِنَّا الصَّوْمَ وَ الصَّلَاةَ وَ اسْمَعْ مِنَّا الدَّعَوَاتِ وَ اغْفِرْ لَنَا الْخَطِیئَاتِ وَ تَجَاوَزْ عَنَّا السَّیِّئَاتِ وَ اجْعَلْنَا مِنَ الْعَامِلِینَ الْفَائِزِینَ وَ لَا تَجْعَلْنَا مِنَ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لَا الضَّالِّینَ حَتَّى یَنْقَضِیَ شَهْرُ رَمَضَانَ عَنَّا وَ قَدْ قَبِلْتَ فِیهِ صِیَامَنَا وَ قِیَامَنَا وَ زَکَّیْتَ فِیهِ أَعْمَالَنَا وَ غَفَرْتَ فِیهِ ذُنُوبَنَا وَ أَجْزَلْتَ فِیهِ مِنْ کُلِّ خَیْرٍ نَصِیبَنَا فَإِنَّکَ الْإِلَهُ الْمُجِیبُ وَ الرَّبُّ الْقَرِیبُ وَ أَنْتَ بِکُلِّ شَیْ‏ءٍ مُحِیطٌ

۷- خواندن دعایی از رسول اکرم (ص) در شب اول ماه مبارک رمضان:

اللَّهُمَّ إِنَّهُ قَدْ دَخَلَ شَهْرُ رَمَضَانَ اللَّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضَانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ وَ جَعَلْتَهُ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى‏ وَ الْفُرْقانِ اللَّهُمَّ فَبَارِکْ لَنَا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أَعِنَّا عَلَى صِیَامِهِ وَ صَلَوَاتِهِ وَ تَقَبَّلْهُ مِنَّا