حالت تهوع به ناراحتی معده و احساس تمایل به استفراغ گفته می‌شود. حالت تهوع مقدمه بالا آوردن محتویات معده است. این عارضه دلایل زیادی دارد و اغلب می‌توان از آن پیشگیری کرد.
حالت تهوع چیست؟
حالت تهوع اصطلاحی کلی است که معده حساس را، همراه با یا بدون احساس استفراغ، توصیف می‌کند. تقریبا همه برخی اوقات حالت تهوع را تجربه می‌کنند، که آن را به یکی از مشکلات رایج پزشکی تبدیل کرده است. حالت تهوع بیماری نیست، اما می‌تواند علامتی از بسیاری ناهنجاری‌های مختلف باشد. این علامت به دلیل مشکلات مختلف هر یک از سه قسمت بدن به شرح زیر رخ می‌دهد:
– اندام‌های شکمی و لگنی: بسیاری از عوارض مختلف شکمی می‌توانند باعث حالت تهوع شوند. دلایل رایج شکمی شامل التهاب کبد (هپاتیت) یا لوزالمعده (پانکراس)؛ روده یا معده منبسط یا مسدود؛ ریفلاکس معده (GERD)؛ سوزش معده؛ اندام‌های لگنی، آپاندیس یا خط روده؛ التهاب کلیه؛ و مشکلات کسیه‌صفرا هستند. رایج‌ترین بیماری‌های شکمی که باعث حالت تهوع می‌شوند، عفونت‌های ویروسی (ورم معده و روده) هستند. حالت تهوع می‌تواند به دلیل یبوست و قاعدگی عادی نیز به وجود آید.
– مایع نخاعی و مغز: حالت تهوع در سردردهای میگرنی، آسیب به سر، تومورهای مغزی، سکته، خونریزی درون یا اطراف مغز و مننژیت (التهاب یا عفونت غشای پوشاننده مغز) رایج است. این عارضه می‌تواند علامت کوری تدریجی (گلوکوم) باشد که از فشار بر عصب‌های پشت چشم ایجاد می‌شود. گاهی واکنش مغز در قبال تحریک درد، پریشانی احساسی مشخص یا قرارگیری در معرض صحنه‌ها یا بوهای ناخوشایند باشد.
– مراکز تعادل در گوش داخلی: حالت تهوع می‌تواند به سرگیجه، حس دوران سر، حرکت یا افتادن در حالیکه حرکت نمی‌کنید، مربوط باشد. عوارض رایجی که باعث سرگیجه می‌شوند بیماری سفر (که با حرکات مداوم در جهت‌های مختلف درون خودرو، کشتی، قطار، هواپیما، یا وسایل شهربازی تحریک می‌شود)، عفونت‌های ویروسی گوش داخلی (لابرینتیت)، حساسیت به تغییر وضعیت (سرگیجه موضعی خوش‌خیم) و تومورهای مغزی یا عصبی خاص را دربرمی‌گیرند.
همچنین حالت تهوع اثر جانبی رایجی در برخی از تغییرات شیمیایی بدن است:
– هورمون‌های تولیدمثل: حدود 50% زنان در طول چند ماه اول بارداری بیماری صبحگاهی را تجربه می‌کنند، و این حالت اثر جانبی رایج قرص‌های ضدبارداری است.
– داروها: بسیاری از داروها (از جمله داروهای تجویزی، بدون نسخه، و گیاهی) معمولا باعث حالت تهوع به عنوان اثری جانبی می‌شوند، به‌ویژه زمانی که بیش از یک دارو به طور همزمان مصرف می‌شوند. داروهای شیمی‌درمانی و ضدافسردگی از جمله داروهایی هستند که اغلب باعث حالت تهوع می‌شوند.
– قند خون پایین: حالت تهوع هنگام پایین بودن قند خون شایع است.
– مصرف الکل: مستی الکلی و ترک الکل، از جمله حالت خماری، هر دو باعث حالت تهوع می‌شوند.
– بیهوشی: برخی افراد پس از به هوش آمدن بعد از عمل جراحی و ریکاوری از حالت بیهوشی دچار حالت تهوع می‌شوند.
– آلرژی به مواد غذایی و مسمومیت غذایی: در مسمومیت غذایی، مقادیر کمی باکتری در غذای آلوده سموم تحریک‌کننده‌ای ایجاد می‌کنند که موجب حالت تهوع و گرفتگی عضلات شکم می‌شوند.
چه عللی باعث حالت تهوع می‌شوند؟
حالت تهوع می‌تواند از دلایل زیادی برآید. برخی افراد به حرکت یا مواد غذایی خاص، داروها، یا اثرات شرایط پزشکی خاص حساسیت دارند. تمام این موارد می‌توانند منجر به حالت تهوع شوند. دلایل رایج حالت تهوع در ادامه توصیف شده‌اند.
سوزش معده یا بیماری رفلاکس معده (GERD)
سوزش معده یا بیماری رفلاکس معده (GERD) می‌تواند باعث شود که وقتی غذا می‌خورید محتویات معده شما به مری برگردند. این مساله حالت سوزشی ایجاد می‌کند که باعث حالت تهوع می‌شود.
عفونت یا ویروس
باکتری‌ها یا ویروس‌ها می‌توانند بر معده تاثیر گذاشته و منجر به حالت تهوع شوند. باکتری‌های منتقله از طریق غذا می‌توانند باعث بیماری به نام مسمومیت غذایی شوند. عفونت‌های ویروسی نیز می‌توانند منجر به حالت تهوع شوند.
داروها
مصرف داروهای خاص – از قبیل داروهای سرطان مانند شیمی‌درمانی – می‌تواند معده را به‌هم بریزد یا منجر به حالت تهوع شود. حتما اطلاعات پزشکی تمام داروهایی که مصرف می‌کنید را به دقت بخوانید.
خواندن این اطلاعات و صحبت کردن با پزشک درباره داروها و روش‌های درمانی که استفاده می‌کنید می‌تواند به کاهش حالت تهوع وابسته به داروها به شما کمک کند.
بیماری سفر و دریازدگی
بیماری سفر و دریازدگی می‌تواند از راندن وسیله نقلیه در جاده‌ای ناهموار ایجاد شود. این حرکت می‌تواند باعث شود پیام‌های مخابره شده به مغز با احساسات همزمان نشوند، و منجر به حالت تهوع، سرگیجه، یا استفراغ شود.
رژیم غذایی
پرخوری یا خوردن مواد غذایی خاص، از قبیل غذاهایی چرب یا تند، می‌تواند معده را به هم ریخته و باعث حالت تهوع شود. خوردن غذاهایی که به آنها آلرژی دارید نیز می‌تواند باعث حالت تهوع شود.
درد
درد شدید می‌تواند منجر به علائم تهوع شود. این مساله در شرایط دردناک از قبیل پانکراس، سنگ کیسه صفرا، و سنگ کلیه، صحت دارد.
زخم معده
زخم معده، یا درد و زخم شکم یا دیواره روده کوچک، می‌تواند باعث تهوع شود. وقتی غذا می‌خورید، زخم معده می‌تواند حس سوزش و تهوع ناگهانی را ایجاد کند.
همچنین حالت تهوع علامت وضعیت‌های دیگر پزشکی نیز هست، از جمله:
– سرگیجه وضعیتی خوش‌خیم حمله‌ای (BPPV)
– عفونت گوش
– حمله قلبی
– انسداد روده
– از کار افتادگی کبد یا سرطان کبد
– مننژیت
– میگرن
چه زمانی باید امداد پزشکی بگیریم
اگر حالت تهوع شما همراه با علائم حمله قلبی باشد فورا به دنبال امداد پزشکی باشید. علائم حمله قلبی شامل درد کشنده قفسه سینه، سردرد شدید، درد فک، تعریق، یا درد در بازوی چپ است.
اگر حالت تهوع را همراه با سردرد شدید، خشکی گردن، تنفس سخت، یا گیجی دارید، باید به دنبال مراقبت فوری باشید. اگر شک دارید که ماده‌ای مسموم را بلعیده‌اید یا اگر دچار کمبود آب بدن شده‌اید، امداد پزشکی بگیرید.
اگر حالت تهوع باعث شده است که بیش از 12 ساعت نتوانید غذا بخورید یا آب بنوشید به پزشک خود مراجعه کنید. همچنین اگر حالت تهوع پس از 24 ساعت تلاش برای درمان بدون نسخه فروکش نکند حتما به پزشک مراجعه کنید.
اگر نگران هستید که ممکن است یک فوریت پزشکی را تجربه کنید، مشاوره آنلاین داشته باشید.
حالت تهوع چگونه درمان می‌شود؟
درمان حالت تهوع به دلیل آن بستگی دارد.
برای مثال، نشستن روی صندلی جلوی خودرو می‌تواند بیماری سفر را تسکین دهد. بیماری سفر همچنین می‌تواند با داروهایی از قبیل دیمن‌هیدرینات (درام‌آمین)، آنتی‌هیستامین، یا استفاده از پچ اسکوپولامین برای تسکین بیماری، درمان شود.
مصرف دارو برای بررسی دلایل مربوط با تهوع نیز کمک می‌کند. نمونه‌های آن شامل کاهنده اسید معده برای داروهای GERD یا تسکین درد در سردردهای شدید هستند.
هیدراته نگهداشتن بدن می‌تواند کمبود آب بدن پس از درمان تهوع را کمتر کند. این مورد مصرف مقادیر کم و مداوم جرعه‌های مایعات شفاف از قبیل آب یا نوشیدنی محتوی الکترولیت را دربرمی‌گیرد.
وقتی شروع به برگرداندن غذاها کردید، بهتر است تا زمانی که معده شما به وضعیت تثبیت برسد به رژیم BRAT (موز، برنج، پوره سیب، و نان تست) رو آورید.
چگونه از حالت تهوع پیشگیری کنیم؟
اجتناب از تحریک معده می‌تواند از شروع حالت تهوع پیشگیری کند. این حالت شامل پرهیز از موارد زیر است:
– پرپرزدن لامپ‌ها، که می‌تواند محرک حملات میگرنی باشد
– گرما و رطوبت
– سفرهای دریایی
– بوهای قوی، از جمله بوی عطر و آشپزی
مصرف داروی ضدتهوع (اسکوپولامین) قبل از سفر نیز می‌تواند از بیماری سفر جلوگیری کند.
تغییر در عادات غذایی، از قبیل خوردن وعده‌های غذایی کوچک و مکرر، می‌تواند به کاهش علائم تهوع کمک کند. پرهیز از فعالیت شدید فیزیکی پس از وعده غذایی نیز می‌تواند حالت تهوع را کاهش دهد. پرهیز از غذاهای تند، پرچرب یا روغن‌دار نیز کمک می‌کند.
نمونه‌های مواد غذایی که به احتمال کمتری باعث تهوع می‌شوند شامل غلات، کلوچه، نان تست، ژلاتین، و سوپ گوشت هستند.
آیا تهوع در طول دوره قاعدگی ماهانه رایج است؟
تجربه تهوع در دوران قاعدگی نسبتا رایج است. معمولا، به دلیل تغییرات هورمونی و شیمیایی ایجاد می‌شود که در طول چرخه قاعدگی رخ می‌دهند. این تغییرات عادی هستند و دلیل نگرانی نیستند.
گاهی اوقات تهوع می‌تواند وضعیت جدی‌تری را نشان دهد. در این حالت، احتمالا حالت تهوع با علائم دیگری از قبیل درد شدید یا تب همراه خواهد بود.
